“Nợ xấu vẫn loanh quanh”

Ảnh minh họa

Cuối tháng 10/2014, câu chuyện xử lí nợ xấu theo cách nào, dùng tiền tươi hay dựa cả vào VAMC và… thời gian, vẫn chưa ngã ngũ.

Người dân sốt ruột

Điều khiến người dân sốt ruột không phải là nên chọn cách thức tốn tiền quốc gia hay không để xử lí nợ xấu, mà là nợ xấu đã xử lí được gần 2/3 (theo ước tính đã nêu), thì tại sao hệ thống NH vẫn chưa thấy xuất hiện nhiều chuyển động mạnh mẽ?

Theo số liệu của NHNN thì tín dụng của hệ thống NH hiện tại đang có nhiều khả quan. Tính đến 30/9, tín dụng đã đạt tới 7,26% so với cùng kì năm trước (chỉ tiêu là 12%-14%). Trong khi đó theo đánh giá của NH HSBC Việt Nam, dù NHNN đang nỗ lực hết sức để thúc đẩy cầu nội địa, hy vọng việc giảm trần lãi suất huy động (xuống 5,5%) sẽ kích thích chi tiêu và khiến cho các NH giảm lãi suất cho vay, như một phần của biện pháp kích thích để tăng trưởng tín dụng đạt mục tiêu 12-14% cũng như thúc đẩy cầu nội địa, nhưng so với kỳ vọng tăng trưởng tín dụng sẽ tăng tốc, kết quả sẽ chỉ khoảng 10% trong năm nay và năm sau.

Mở rộng ra thực tế toàn thị trường, lại thấy khá nhiều số liệu đang mang trong mình những “tín hiệu xám”, có vẻ phản ánh đúng “con đường gập ghềnh” mà nền kinh tế đang đi, trong đó có những bước đi của chính sách tiền tệ với hệ thống NH – lĩnh vực huyết mạch quốc gia hơn là những con số “màu hồng” báo cáo. Tỷ dụ, lại vẫn dẫn số liệu của NHNN, hệ thống NH đã giảm lãi các khoản vay cũ và đến ngày 18/09/2014, dư nợ cho vay bằng VNĐ có lãi suất trên 15%/năm chiếm 4.25%, giảm so với tỷ trọng 6.3% cuối năm 2013; dư nợ có lãi suất trên 13%/năm chiếm 12.16% tổng dư nợ cho vay bằng VNĐ, giảm so với tỷ trọng 19.72% cuối năm 2013. Lưu ý là trước đó NHNN đã có văn bản yêu cầu giảm lãi vay các khoản vay cũ xuống dưới 15% (từ 15/7/2012). Như vậy đến hiện tại NHNN lại đang chấp nhận có hiện tượng dư nợ cho vay trên mức lãi suất được Thống đốc yêu cầu, và chênh lệch hơn 10% giữa lãi suất cho vay với lãi suất huy động hoặc lãi vay gần gấp 3 lần mức lãi suất huy động mà NHNN vừa điều chỉnh hôm 29/10 vừa qua.

Vì sao các nhà quản lí NH phải chấp nhận những con số dư nợ với các khoản vay đạt mức lãi suất “vượt quy định”? Có phải do là tàn dư từ những khoản dư nợ cũ có tính dài hạn lũy kế lại, chỉ thường xảy ra ở các khoản vay bất động sản với trị giá lớn, cũng là cái rốn và tử huyệt gây nợ xấu của hệ thống nhà băng, mà các nhà băng dù đang rất nỗ lực vẫn cần thêm thời gian và cả nguồn lực thật để giải quyết?

Phép màu “rũ” nợ…

NHNN đã ban hành Thông tư số 09 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 02/2013, cho phép các TCTD tiếp tục được thực hiện việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ kể từ ngày 20/3/2014 đến hết ngày 1/4/2015 nhưng mỗi khoản nợ chỉ được cơ cấu lại một lần. Bao nhiêu khoản nợ (cũ và mới) gây ra hàng trăm nghìn tỷ đồng nợ xấu trong năm thực tế đã được các NH dưới sự cho phép của NHNN, “cơ cấu lại một lần” để từ xấu trở thành không xấu hoặc thậm chí đẹp? Chưa thấy NHNN công bố số liệu này và cũng chưa có một thống kê đầy đủ cho thấy bao nhiêu trong tổng khoản nợ được cơ cấu một lần thuộc về bất động sản và DNNN – khu vực từng “nắm” 75% nợ xấu hệ thống ngân hàng? Một chuyên gia cho rằng cho dù chưa cần số liệu thống kê thì ràng việc cơ cấu lại 1 lần các khoản nợ đã giúp hệ thống NH hô biến một loạt khoản nợ xấu mà không hề tốn một đồng GDP quốc gia như Thống đốc tuyên bố. Thực tế thì sau cơ cấu lại nợ xấu vẫn còn!

Còn nếu không như vậy, câu hỏi duy nhất người dân vẫn muốn hỏi là tại sao nợ xấu đang giảm và tiến dần đến đẹp mà gần như 100% các NH vẫn đang rất e ngại mở hầu bao cho vay? Có phải đơn giản chỉ vì không tìm ra khách hàng “khỏe” để cho vay? Ngược lại nếu NH đốt đuốc tìm đỏ mắt không ra khách hàng khỏe, tại sao thống kê tín dụng với tăng trưởng “đều đều” và nợ xấu lại trở nên… sạch sẽ?

Không thể phủ nhận là trong giai đoạn vừa qua, hệ thống NH đã nghiêm nhặt hơn trong thẩm định tín dụng và đầu tư. Bản thân VAMC cũng đã rất nỗ lực để mua các khoản nợ đạt tới trên 50.000 tỷ đồng. Nhưng vẫn còn rất nhiều khoản nợ xấu trị giá hàng trăm đến cả nghìn tỷ tại các NH, mà theo tiết lộ của họ, muốn bán cho VAMC, vẫn chưa có hy vọng “đẩy” được. Có thể là do nguồn lực của VAMC còn yếu. Do VAMC chưa kiếm được đầu ra. Do các NH cũng chưa khơi được tín dụng thật mạnh để cần phát huy hết công lực của nguồn tái cấp vốn từ trái phiếu đặc biệt – chiết khấu và trả cho nợ xấu VMAC đã mua ở các NH… Hẳn cũng vì một trong những lí do đó mà NHNN chưa phải dùng đến “tiền tươi” để xử lí “nợ thật”, bất chấp khuyến nghị của bất kì chuyên gia, tổ chức nào, càng bất chấp nỗi lo ngại của thị trường về chuyện “nợ xấu vẫn loanh quanh đâu đó”.