Điều gì khiến doanh nghiệp của bạn phải đổi mới

Tại sao cần sáng tạo và đổi mới? mỗi lần bạn trả lời sẽ có một đáp án khác nhau. Nhưng câu trả lời chưa dẫn bạn đến việc thay đổi. Tuy nhiên, nếu bạn suy nghĩ dưới dạng các họng súng vô hình, thái độ của bạn sẽ khác.

Tiền đã trở thành một nhu cầu của tất cả mọi người, từ nhà tu ẩn mình trên Tây Tạng huyền bí đến tổng thống quyền lực của nước Mỹ đều bị ảnh hưởng và tác động bởi họng súng này. Tiền trở thành nhu cầu vạn năng vì nó có thể dễ dàng chuyển hoá để thoả mãn các nhu cầu khác từ ăn uống, nhà cửa đến quan hệ và danh vọng hay sự khẳng định mình. Họng súng này đang khiến chúng ta phải làm việc, tranh đấu, thay đổi, cải tiến, kiếm tìm các cơ hội nhằm đáp ứng nhu cầu ngày tăng về tài chính. Có phải vợ, hoặc chồng, hoặc con, hoặc bố mẹ của bạn đang chĩa mũi súng này về phía bạn không?

Các chính sách sẽ tác động thần kỳ đến số phận của mỗi con người hay doanh nghiệp. Nó có thể biến một người nông dân trở thành tỷ phú sau một đêm hoặc ngược lại một doanh nhân thành đạt trở thành một kẻ trắng xoá cả hai tay. Các chính sách ra đời hàng năm về thuế, quy hoạch, tạo ra cả hai, cơ hội và nguy cơ. Người biết dự báo và tận dụng nó sẽ có công cụ mới để cạnh tranh hoặc biến nó trở thành lợi thế. Ngược lại, sự thiếu sáng tạo, không nắm bắt thông tin sẽ khiến cho cá nhân đó, doanh nghiệp đó trở thành nạn nhân do thiếu may mắn.

Với sự thay đổi không ngừng và đột phá trong công nghệ thông tin, sinh học, y học, đã tạo ra những công cụ lao động mới hiện đại đã giảm thiểu thời gian, công sức lao động cũng như nối dài giác quan của con người. Tuy nhiên, khả năng ứng dụng các công nghệ mới sao cho chúng trở thành những bàn đạp nhảy vọt cho sự phát triển của doanh nghiệp và giảm thiểu các tác hại đỏi hỏi một sự suy nghĩ, tư duy bao quát rộng khắp, phân tích, đánh giá trên nhiều phương diện, nhiều yếu tố. Vì công nghệ giúp tăng tốc độ, mở rộng không gian tác động do đó nếu không biết dùng sẽ chỉ làm tăng tốc đến thất bại và mở rộng vùng bị ‘thiên tai’. Như vậy khả năng sáng tạo, cập nhật, vận dụng công nghệ mới sẽ giúp bạn ít nhất tránh khỏi làn đạn của những sáng chế, phát minh mới hoặc nếu may mắn hơn bạn sẽ là người nắm được họng súng này.

Các niềm tin, hệ tư tưởng, thái độ sống của các thế hệ đã thay đổi nhanh tỷ lệ với tốc độ thay đổi của công nghệ thông tin. Ở Việt nam, thế hệ 8X đã nghĩ khác nhiều với 7X, tương tự, giá trị theo đuổi của 9X ‘đời đầu’ cũng không giống với 8X. Có lẽ 9 X đời cuối cũng sẽ chứng minh 9X đời đầu là lạc hậu với phong cách sống mới. Trong gia đình và doanh nghiệp cũng nảy sinh nhiều vấn đề do sự thay đổi và khác biệt giữa quan điểm sống, niềm tin, văn hoá, cách ứng xử của các thế hệ. Sự gắn kết của hai người để trở thành một gia đình có thể chỉ cần qua vài lần chát với nhau hoặc dựa trên bói toán về hợp xung của số mạng. Nhân viên cũng không còn nhiều tư tưởng về sự trung thành, sự cống hiến, nên sự gắn kết với doanh nghiệp càng trở thành thách thức lớn cho nhà quản lý. Chúng ta có thể không nhận thức đầy đủ những thay đổi về văn hoá xã hội trong những năm gần đây, nhưng chắc chắn là, chúng ta chưa biết gì về tương lai của những thay đổi này. Đừng để họng súng này ‘hạ’ bạn.

Chúng ta đang đứng trước những thách thức chưa từng có, chúng ta đang phải đổi mặt với một loại ‘giặc’ mới. Cho dù Việt nam đã đuổi được giặc ngoại xâm, giảm bớt giặc đói và dốt, chúng ta sẽ phải chiến đấu với những biến đổi khí hậu. Loại giặc mới này đang tàn phá mùa màng, công trình, cuộc sống, sự ổn định. Không riêng một quốc gia nào không bị ảnh hưởng nếu trái đất bị ngập trong biển nước. Chính vậy, mà bảo vệ môi trường, sản phẩm thân thiện môi trường, những người sống biết quan tâm đến môi trường đang ngày càng nhận được sự kính trọng, sự quan tâm của cộng đồng. Doanh nghiệp đi ngược lại xu hướng này sẽ bị coi là tổ chức ‘giết’ người không dùng súng và chắc chắn họng súng môi trường sẽ chĩa vào họ đầu tiên. 

Thị trường không còn dễ dàng phân chia như trước kia nữa, các sản phẩm ngày càng khó để định vị hơn. Các doanh nghiệp đang ngày càng chia nhỏ thị trường hơn nữa. Chúng ta đã có dầu gội đầu cho đàn ông, đàn bà, dầu gội đầu cho trẻ con từ 1 đến 5 tuổi và dầu gội đầu cho thanh niên từ 10 đến 15 để hấp dẫn bạn cùng tuổi và ngược lại. Khách hàng ngày càng thông minh hơn, dễ thay đổi, dễ tiếp nhận những sản phẩm mới và dịch vụ mới, họ có thể so sánh và đánh giá cả những thông tin ghi trên bao bì sản phẩm mà còn những giá trị, thông điệp, phong cách, cảm xúc mà thương hiệu sản phẩm mang lại. Điều đó mang lại áp lực cho doanh nghiệp rất lớn vì để đi được vào ‘màn hình’ lựa chọn của khách hàng đã là khó chưa kể việc thuyết phục họ sử dụng sản phẩm và dịch vụ của mình. Điều này cũng có nghĩa chi phí quảng cáo, tiếp thị sẽ càng ngày càng tăng dẫn đến rủi ro cao hơn cho việc tung sản phẩm, dịch vụ mới cho doanh nghiệp lớn và rào cản cao hơn cho những doanh nghiệp nhỏ nếu không tìm được con đường độc đáo vừa ít tốn kém nhưng nhanh chóng đi đến trái tim của khách hàng. Khách hàng sẽ ngày càng cẩn thận, tự điều chỉnh, nâng cao khả năng lựa chọn bởi vì họ, cũng giống như bạn, cũng đang phải đứng dưới nhiều họng súng.

Đối thủ cạnh tranh trực tiếp mang ý nghĩa rộng. Nếu bạn là một nhân viên thì những đồng nghiệp cũng có thể là đối thủ cạnh tranh trực tiếp cho dù bạn vẫn phải hợp tác để hoàn thành mục tiêu chung. Đối với doanh nghiệp, đối thủ có thể không ngừng đổi mới để có thể ‘bắn hạ’ doanh nghiệp của bạn, chúng ta chỉ có thể biết được là bị bắn khi viên đạn đã ghim vào người. Chính vì vậy, những biện pháp thu thập thông tin, so sánh, đo lường với đối thủ (benchmarking) đã ngày càng trở nên ít tác dụng vì khi bạn biết họ muốn làm gì với bạn thì mọi sự sẽ dường như là đã muộn. Điều khó nhất là cạnh tranh với chính mình với thái độ hài lòng, cho là đã đủ, cho là đã hoàn hảo. Vì sao vậy?

Rất khó biết trước tương lai, rất khó biết trước những sản phẩm mới nào ra đời có thể ‘cắn’ một phần miếng bánh thị trường của bạn khi mà tốc độ thay đổi sẽ không giảm mà sẽ tiếp tục tăng lên. Người đi sau sẽ thách thức người đi trước. Những doanh nghiệp nhỏ với khả năng linh hoạt, cơ động, chấp nhận rủi ro lớn để thám hiểm các phát hiện mới sẽ tạo ra động lực lớn cho sự đa dạng sản phẩm, đa dạng dịch vụ và chiến lược thâm nhập. Cơn sóng kinh tế, pháp luật, môi trường, khoa học, công nghệ, kỹ thuật, tôn giáo đã, đang và sẽ vùi lấp nhiều niềm tin vào sự an toàn, sự chắc chắn, sự vĩnh cửu để chỉ còn lại một trụ cột nhận thức duy nhất ‘thế giới luôn thay đổi’. 

Công nghệ đóng vai trò rất lớn trong việc thu hẹp không gian, rút ngắn thời gian tương tác của chúng ta, một phản ứng phụ là khi không gian hẹp đi, thời gian ít đi thì sự cạnh tranh sẽ khốc liệt hơn. Không phải ngẫu nhiên, những tư tưởng về quản trị kinh doanh ngày này thường nói đến như ‘Đổi mới là năng lực cốt lõi của mọi tổ chức’, các chiến lược kinh doanh như “Đại dương xanh”, “Phát triển ra ngoài năng lực nõi”, “Từ tốt đến vĩ đại” đang là những tư tưởng thời thượng. Những đúc kết này được đăng vào 5 năm gần đây trên tạp chí quản trị kinh doanh hàng đầu của Mỹ, Harvard Business Review, chỉ để mô tả, khái quát lại những gì mà các tập đoàn quốc tế đã vận dụng. Như vậy nguy cơ của các sản phẩm, dịch vụ, trong nước không còn là điều đáng bàn nữa, điều đáng quan tâm lúc này là giải pháp cho không chỉ 1 đến 5 năm trước mắt mà còn cho 30 đến 50 năm tiếp theo.

Không phải ngẫu nhiên Bộ chính trị, Đảng và Chính phủ phát động chương trình học tập Tư tưởng – Đạo đức Hồ Chí Minh. Tư tưởng đã giúp dân tộc Việt Nam đoàn kết vượt qua thử thách lớn nhất, chặng đường gian nan nhất đề từ một nước phong kiến, thuộc địa trở thành một nước hiện đại, độc lập, tự chủ. Tư tưởng Hồ Chí Minh khó có thể tóm tắt trong vài câu nói, nhưng ít nhất, tư tưởng đó chứa đựng tư duy sáng tạo, tư duy đổi mới, tư duy đột phá. Tư duy sáng tạo mới có thể giải quyết triệt để các mâu thuẫn cơ bản, lấy yếu thắng mạnh, chuyển hoá ngoại lực thành sức mạnh. Tư duy đổi mới là học đi đôi với hành, nói đi đôi với làm, tiếp thu có chọn lọc, để ứng dụng và triển khai một cách sáng tạo những học thuyết, những tư tưởng của nhân loại sao cho phù hợp với truyền thống của dân tộc, sức mạnh của nhân dân, hạn chế điểm yếu, chuyển hoá nguy cơ thành cơ hội giúp nhanh đến mục đích hoà bình. Tư tưởng đột phá dựa trên những khả năng dự báo, phán đoán quy luật, nắm bắt thời cơ và dốc toàn tâm, sức thực hiện.

Tóm lại, mỗi cá nhân trong mỗi doanh nghiệp ngày này cần phát triển năng lực sáng tạo và đổi mới một cách thực tế, khoa học, có mục đích rõ ràng tránh những kết quả viển vông, thiếu cơ sở, không đem lại lợi ích. Mỗi nhân viên, nhà quản lý cần nâng cấp chính mình để cùng xây dựng doanh nghiệp thành công bền vững về mặt tài chính, tuân thủ pháp luật và vận dụng chính sách một cách hợp lý, hợp cơ. Chúng ta cần lựa chọn và phát triển những công nghệ phù hợp, thân thiện với môi trường và xây dựng giá trị, niềm tin dựa trên đạo lý và khoa học. 

Tư duy sáng tạo và đổi mới sẽ không thoả hiệp mà cần xử lý triệt để các mâu thuẫn, khai thác tối ưu lợi thế các nguồn lực có sẵn và phát triển các lợi thế mới. Hơn thế nữa, tư duy sáng tạo sẽ bao gồm cả quá trình tìm kiếm các nguyên tắc sáng tạo, phát hiện các quy luật phát triển nhằm thiết kế nên cơ hội tăng trưởng đột phá. Hơn tất cả mọi điều, sáng tạo, đổi mới, phát triển cần đem lại hoà bình, thịnh vượng, hạnh phúc cho mỗi cá nhân, tổ chức, dân tộc và thế giới.